Yeniçağa Tarihi
Yeniçaga ilçesinin tarihçesi, ilçeye bagli Eskiçaga Köyü'ne dayanmaktadir.
Eskiçaga, Zonguldak yolu üzerinde, ilçe merkezine 8 km . uzaklikta olup, Yedi asir önce “Çaga” ismiyle kurulmus, üç tepe arasinda kalan bir vadiye yerlesmistir.
1402 yilinda Yildirim Beyazit Han Ankara Savasi'na giderken ordularinin toplanma bölgesi olarak burayi seçmistir; bir süre kalmis ve bulundugu süre içinde buraya bir hamam, bir çamasirhane ve bir camii insa etmistir.
“ÇAGA” büyük bir yerlesim merkezi iken 1904 yilinda çikan büyük bir yangin felaketi neticesi halkin bir kismi bu gün Yeniçaga denen bölgeye göç etmislerdir. Bu göç olayi Sultan Resat zamaninda oldugu için buraya “Resadiye” adi verilmistir.
1934 yilinda ise Atatürk Bolu'ya giderken Resadiye'de mola vermis ve yöre halkinin Çaga'dan geldigini ögrenince de,”ÇAGA” ya Eskiçaga, Resadiye'ye de “Yeniçaga” denilmesini istemistir. O günden bu güne kadar ilçenin ismi “Yeniçaga” olarak kalmistir .
1944 yilinda Eskiçaga' da meydana gelen büyük deprem sonrasi, Eskiçaga halkinin %80'i Yeniçaga' ya göç etmis. 1936 yilindan 1990 yilina kadar nahiye olan Yeniçaga, 1962 yilinda Belediye teskilatina kavusmustur.
Büyük bir hizla gelisen Yeniçaga nahiyesi, 20 Mayis 1990 tarih ve 20553 sayili Resmi Gazete'de yayinlanarak yürürlügü giren 3644 sayili kanunla Ilçe olmustur.
5 Agustos 1991 tarihinde Ilçe Kaymakami göreve baslamis ve 5 Eylül 1991 günü Ilçe Teskilati resmen faaliyete geçmistir.
OSMANLI IMPARATORLUGU DÖNEMI (1299-1922)
Osmanli Devleti, Bizans sinirinda bir uç beyligi olarak kuruldu. Beyligin kurucusu olan Osman Bey (1258-1326) Oguz Türklerinin Kayi boyundan Ertugrul Bey'in oglu idi. Çaga'da Türkler yerlestiginde Selçuklulara bagli idiler. Ardindan Mogollarin idaresine girdiler. Bu dönem Beylikler Dönemi olarak bilinir. Anadolu'da Mogol tehlikesi geçmeye basladiginda, Bilecik-Sögüt'te kurulan Osmanli Beyligi güçlenmeye ve çevresindeki topraklara hakim olmaya basladi. Bolu'nun da bu dönemde Konuralp tarafindan 1317-1325 tarihleri arasinda alindigi saniliyor. Bolu'nun dogusundaki yerlerde Konur Alp, Sahin Bey, Hizir Bey, Eflagan Bey tarafindan Türk hakimiyetine sokulmustur.
EVLIYA ÇELEBI
Osmanli Imp.lugu döneminde Çaga ile ilgili en genis bilgiyi Evliya Çelebi'den aliyoruz. Evliya Çelebi 1647 yilinda Defterdarzade Mehmet Pasa ile Erzurum seyahatine giderken Çaga hakkinda önemli bilgiler verir. Çelebi Çaga için söyle der:
“1057 senesinde Defterderzade Mehmet Pasa ile Erzurum seyahatine giderken ta Tosya'ya varincaya kadar köy ve kasabalar mufassal yazilmistir. Buradan Çaga Kasabasina geldik.
Çaga Kasabasi; yüz elli akçelik kazadir. Kethüda yeri (Devlet adamlarinin ve varlikli kimselerin islerini gören kimse) yeniçeri serdari, subasisi (sehirde inzibat amiri) vardir. Gayet mamur, bagli bahçeli köyleri vardir. Kasabasinda camii, han ve hamami, mescitleri, küçük çarsisi vardir. Çaga sehri yayi derler bir çesit yayi olur ki kara ve denizde seyahat eden kimseler kullanirlar, asla baslari bir tarafa yalkimaz ve baslari birbirine kavusmaz. Acarlizilisi yani halisi, yer otu olur. Ahalisi Tüktür.
Çaga Gölü, dört tarafi 47 pare mamur köylerle müzeyyen bir göldür. Etrafi 11 mildir. Içinde adasi yoktur. Derinligi 20 kulaçtir. Suyu tatli oldugundan ahalisi kenarinda sabun sürmeden bir gömlegi beyaz gülpenbe gibi yaparlar. Yedi çesit baligi olur ki her biri beser onar okka turna, kazayan, yilar, alabaligin çesidi olur ki asla balik kokusu yoktur. Agirlik, hararet, kuruluk vermez. Bu baliklarin eti gayet kuvvet vericidir. Çünkü bu gölde hasil olan (yel otu) kökünü yerler. Cenab-i Bari bu gölde o kadar yel kökü halk eylemistir ki bütün Çaga ahalisi mevsiminde bunlari suda toplayarak iplere dizerler. Baskaca bezirganlari vardir. Bütün sehirlere yük yük götürüp ticaret ederler. Gayet faydalidir. Bir adamin midesi gaz yapsa, hazimsizliga tutulsa yemekten evvel bu kökten bir miktari kullanirsa mide ve karninda asla gaz komayip yemege istaha verir ve göz kuvvetini ziyade eder. Gerçe Osmanli ülkesinde Azak ve Kanije yel otlari meshurdur ama hiçbirisi bunu tutmaz. Buradan Murtaza Pasa Efendimiz hakiri hediye ile Kastamonu'da Saban Efendi halifesi Ismail Efendi adli azize gönderdi
CORAFİ YAPISI
Yeniçaga, Bati Karadeniz Bölgesi'nde bulunan Bolu iline bagli olup, Bolu merkezine 39 km . uzaklikta bir ilçedir. Ilçemiz Ankara-Istanbul güzergahinda ve içinden Uluslararasi D-100 Karayolu ve güney kismindan da TEM otoyolu geçmektedir.
40 derece 29 dakika ve 32 derece 37 dakika dogu boylamlariyla, 40 Derece 15 dakika ve 41 derece 05 dakika kuzey enlemleri arasinda yer alir. Baskent Ankara'ya 150 km .-Istanbul'a 305 km . mesafededir. Kuzeyinde Mengen Ilçesi 23 km ., dogusunda Gerede Ilçesi 15 km ., güneyinde bulunan Dörtdivan Ilçesi 9 km . Göynük Ilçesi 137, Kibriscik Ilçesi 100 km ., Mudurnu Ilçesi 89 km ., Seben Ilçesi 89 km . uzakliktadir.
Yüzölçümü 22500 hektar olan Yeniçaga yerlesim merkezi olarak bir dag eteginin düzlügüne kurulmus, etrafi küçük tepelerle çevrili bir ilçedir. Ilçemizin rakimi 1000 m olup Yerlesim merkezine bitisik yaklasik 400 hektarlik bir göl mevcuttur. Jeolojik açidan deprem bölgesinde yer alan ilçemiz fay hatti üzerindedir. Ekilebilir zirai alani sinirli olup, toprak; kil, silt ve çakildan olusmaktadir. Ilçemizin bitki örtüsünü ormanlik alanlar ve kismen yetismis agaçlar olusturmaktadir. Tipik kara ikliminin sürdügü ilçemizde kis mevsimleri oldukça soguk ve yagisli, yaz mevsimleri de sicak ve kurak geçmektedir
EKONOMiK DURUM :
Ilçe ekonomisinin önemli bir bölümünü nakliyatçilik ve sanayi olusturmaktadir. Bu gün ilçemizde faaliyet gösteren uluslararasi ve yurt içi olmak üzere 30'un üzerinde nakliye sirketi bulunmaktadir.
Buradan da anlasilacagi üzere ilçe ekonomisinin %80'e yakin bölümünün nakliyat sirketlerinden elde edilen gelir olusturmaktadir.
Geri kalan %20'lik kismini ise sanayi ve diger küçük çapli isyerleri saglamaktadir.
Soförler, Esnaf ve Sanatkarlar Odasi Baskanligi'na kayitli 1100 üyeden %75'ini soför ve nakliyeci esnafi teskil etmektedir.
Bu gün nakliyat sirketlerinde 1200'ün üzerinde treyler kamyon , 400'ün üzerinde kamyon çalismaktadir.
Buradan da anlasilacagi üzere ilçe ekonomisinin %70-80'ini nakliye sirketleri, geri kalan %20-30'luk kismini da sanayi ve diger küçük çapli is yerleri saglamaktadir.
Yer alti kaynaklari açisindan;
Ilçemiz gölü çevresinden Torf madeni(Toprak),
Asagi Kuldan köyünden Toulen(Seramik madeni),
Eskiçaga deresinden Mermer madeni çikarilmaktadir.
1962 yilinda kasaba statüsüne kavusan Ilçemiz D-100 Karayolu üzerinde kurulmus olmanin avantajiyla hizli bir gelisme temposuna girmis, son yillarin dikkat çeken bir beldesi haline gelmistir.
Bu gün için ilçede 1482 adet daire tipi ve müstakil konut ile 100'den fazla isyeri mevcuttur.
291 dükkandan olusan küçük ölçekli bir sanayi sitesi mevcut olup, halen %40 verim ile çalismaktadir.
SOSYAL YASANTI :
Ilçede halkin çogunlugu nakliye ve sanayi üzerine çalistiklarindan, sosyal ve kültürel içerikli faaliyetler pek fazla düzenlenmemektedir.
Her yil Temmuz ayinda ve komite tarafindan belirtilen tarihte, Kültür Bakanligi himayesinde ve Ilçe Kaymakamligi'nca düzenlenen Sair Dertli Günü Kutlamalari yapilmaktadir.
Köylerde uzun kis aylarinda geleneksel sohbetler düzenlenmekte , oyunlar oynanmaktadir.
Beldenin “ilçe” hüviyetine kavusmasi ve memur sayisinin artmasi ile ilçede sosyal ve kültürel içerikli faaliyetlerde bir canlanma görülmeye baslanmistir.
SANAYi :
Ilçemizde sanayiyi olusturacak genis çapli fabrika ve benzeri bir kurulus yoktur. Ancak Sanayi Sitesi Yapi Kooperatifi adi altinda Yeniçaga Küçük Sanayi Sitesi mevcut olup, buradaki 291 dükkândan ancak üçte ikisi çalismaktadir; üçte biri ise bos veya depo olarak kullanilmaktadir.
Çalisan dükkânlarin ise verimlilik orani %60'tir.
Bunun disinda 1997 yilinda yaklasik 50 isçiyle hizmete açilan On Tekstil Sanayi is sahasini genisleterek, bugün yaklasik 93'ün üzerinde isçi çalistirmakta ve ilçe ekonomisine önemli bir katki saglamaktadir.
Yine 1998 yilinda yaklasik 50 isçi ile hizmete açilan Doganlar Tekstil Sanayi'inde bugün 100'ün üzerinde isçi çalismaktadir.
Yine Getoni Tekstil Fabrikasinda 100' e yakin isçi çalismaktadir.
Gölkaya Demirdöküm Fabrikasinda 24 isçi çalismaktadir.
Ilçemize bagli Yukarikuldan Köyü sinirlari içersinde bulunan As Çelik Maden Suyu Fabrikasi da yeni adiyla Anatolya Aramolu Maden Suyunda yaklasik 19 isçi çalistirmaktadir.
1999 yili sonlarina dogru fabrikada yenilik çalismalarina baslanmis olup, 2000 yilinda tam olarak faaliyete geçmistir. Ancak ekonomik kriz nedeniyle fabrikada çalisan isçi sayisinda bir artis olmamistir.
Köroglu Un Fabrikasi ve sanayide faaliyet gösteren torf topragi isletmeleri ilçemizdeki irili ufakli sanayi isletmeleridir.
FUAR-SERGI ve PANAYIR:
Ilçemizde fuar, sergi ve panayir gibi düzenlemeler bulunmamaktadir. Her yil Eylül ve Ekim aylarinda 15 gün ara ile 2 gün süreli küçük çapli bir emtia panayiri düzenlenmektedir.
Ayrica Ilçemizde yetismis ozanlardan Sair Dertli'yi Anma Günü her yil geleneksel olarak Kültür Bakanligi'nin himayesinde, Ilçe Kaymakamligi'nca tertip olunarak kültürel etkinlikler çerçevesinde kutlanmaktadir.
TARIM VE HAYVANCILIK :
Ilçemizde tarim ve hayvancilik faaliyetleri, Ilçe Tarim Müdürlügü bünyesinde yürütülmektedir.
Ilçe Tarim Müdürlügü, Hükümet Konagi'nin giris katinda kendisine ayrilan 4 odada 1veteriner hekim (Müdür), 1 ziraat mühendisi, 1 ziraat teknikeri, 1 veteriner saglik teknisyeni, 1 ziraat teknisyeni ve 1 daimi isçisi görev yapmaktadir.
1 adet hizmet araciyla yöremiz halkina imkanlar ölçüsünde en iyi sekilde hizmet vermeye çalismaktadir.
Ilçemizde kullanim sekline göre arazi miktarlari; tarla arazisi 25430 da, nadas alani 11245 da, meyve ve diger agaçlar 1224 da, daimi çayir 3726 da.dir.
Ilçemizde mevcut hayvan kapasitesi; sigir 3365adet, koyun 1360 adet, kanatli 189 770 adet, tek tirnakli 124 adettir.
ÇEVRE VE ORMAN:
Çevre ve Orman Bakanliginin Orman Genel Müdürlügü bünyesinde bulunan Bolu Orman Genel Müdürlügüne bagli Gerede Orman Isletme Müdürlügünde bulunan 6 Orman Isletme Sefliginden 2 tanesi Yeniçaga Ilçesinde bulunmaktadir.
Bunlardan bir tanesi Yeniçaga Orman Isletme Sefligi digeri ise Çapakli Orman Isletme Sefligidir.
Yeniçaga Orman Isletme Sefliginde 2 orman isletme sefi, 5 Orman Muhafaza Memuru, 1 katip-mutemet, 2 soför, 4 Mevsimlik Isçi Bulunmaktadir.
Seflik bünyesinde Yeniçaga merkezde 1 idare binasi, 6 adet lojman bulunmaktadir.
Ayrica Örenköy de 3 adet, Eskiçaga köyünde 4 adet toplu koruma lojmani; çapakli deposunda 1 adet idare binasi, 6 adet lojman bulunmaktadir.
KOOPERATiFLER:
Ilçemizde;
1 Tarim Kredi Kooperatifi,
7 adet Tarimsal Kalkinma Kooperatifi,
1 adet Sulama Kooperatifi,
1 adet Su Ürünleri Kooperatifi,
1 adet Sanayi Sitesi Kooperatifi,
2 adet Nakliyeciler Kooperatifi olmak üzere toplam 13 adet kooperatif faaliyet göstermektedir.
Ilçemizde faaliyet gösteren diger kooperatiflerden Orman Köylerini Kalkindirma Kooperatifleri, orman emvallerinin kesim, çekim vs. isler yaparak orman sanayisine ve ilçe ekonomisine önemli katkilari bulunmaktadir.
Ancak söz konusu orman emvallerinin satis ihalelerinin Gerede Orman Isletme Müdürlügü'nde yapilmasi ilçemiz ekonomisi açisindan bir kayip olarak degerlendirilmektedir.
Su Ürünleri Kooperatifi Yeniçaga gölünden çikan balik ve su ürünlerinin pazarlamasini yaparak Ilçe ekonomisine katkida bulunmaktadir.
Diger kooperatiflerde kendi çaplarinda faaliyetlerini sürdürerek ilçe halkina hizmet vermekte ve ekonomiye katkida bulunmaktadirlar.
Kaynak: yenicaga.gov.tr
|
